Judyta i Leopold Steinsaphirowie mieszkali w Rajgrodzie i Kristianii (obecnie Oslo). Dziś w Polsce i Norwegii niewiele można znaleźć o nich informacji.
Leopold Steinsapir.
No known images of Judit exist.
Leopold Steinsaphir urodził się w roku 1869, sześć lat przed swoją żoną, Judytą. Oboje dorastali w Rajgrodzie, spokojnym miasteczku na Podlasiu, nad Jeziorem Rajgrodzkim, leżącym na pograniczu pomiędzy Rosją a Prusami. Od roku 1871 Rajgród znajdował się w Rosji, nieopodal granicy niemieckiej.
Lake Rajgrodzkie.
Photo: MHB-F.011109, Karmsund folkemuseum.
Gdy Leopold i Judyta mieszkali w Rajgrodzie, liczył on niespełna cztery tysiące mieszkańców, w tym około 2800 Żydów. Były tam dwie synagogi, kościół katolicki, poczta i urząd. Jezioro Rajgrodzkie obfitowało w ryby, zapewniając pracę większości mieszkańców.
We współczesnym Rajgrodzie niewiele miejsc zdradza wielokulturową przeszłość miasteczka.
a) One of Rajgrod’s two synagogues.
b) Rajgrod today.
Photo: Oslo Jewish Museum.
W młodości Leopold i Judyta byli świadkami wyjazdów wielu mieszkańców Rajgrodu, poszukujących nowego życia na Zachodzie. Na przełomie XIX i XX wieku z miasteczka wyemigrowało ponad tysiąc Żydów. Większość z nich wyjechała do Ameryki, a część do Skandynawii.
Leopold Steinsaphir i dwóch młodych mężczyzn noszących to samo nazwisko, najpewniej jego bracia lub kuzyni, byli jednymi z pierwszych wyjeżdżających z Rajgrodu do Norwegii.
Map of Europe, 1905. The borders of Poland changed several times during Leopold and Judit’s lifetime.
Leopold przyjechał do Norwegii pod koniec XIX wieku, gdy kraj ten nadal łączyła unia ze Szwecją. Stołeczna Kristiania liczyła wówczas 250 tysięcy mieszkańców, a jej gospodarka była w dużej mierze oparta na przemyśle. Społeczność żydowska była niewielka, należało do niej zaledwie około 350 osób. Większość z nich mieszkała na wschód od centrum miasta, nieopodal rzeki Akerselven.
Jernbanetorget, the square by the train station, Kristiania, 1898.
Photo: Oslo Jewish Museum.
Pozostali Steinsaphirowie, którzy przyjechali do Norwegii, otworzyli sklepy w Bergen i Kristianii, natomiast Leopold pracował jako sprzedawca używanej odzieży. Jego dzieci wybrały inne zawody: Rubin Robert został szoferem, a Moritz i jego żona Fanny pracowali w branży tytoniowej, co było częstym zajęciem wśród Żydów w Kristianii.
Calmeyer Street, where several Jewish immigrants lived and worked.
Photo: Jødisk Museum i Oslo.
Judyta, Leopold i ich dzieci zginęli w czasie Holokaustu. Wraz z synami Rubinem Robertem i Moritzem, synową Fanny i pięcioletnim wnuczkiem Arne Willym, zostali wywiezieni do Auschwitz. Żadne z nich nie wróciło.
W roku 2014 Avi Tzur z Izraela ufundował pomnik na przedmieściach Rajgrodu, w miejscu, gdzie niegdyś znajdował się cmentarz żydowski. Tzur jest jedną z wielu osób, które odkryły, że ich korzenie prowadzą do rodziny Steinsaphir z Rajgrodu. Rozbita gwiazda Dawida upamiętnia pomordowanych
w Holokauście i przypomina o życiu Żydów, którzy kiedyś byli częścią tego miasteczka.
Memorial in Rajgrod.
Photo: Jødisk Museum i Oslo.
POLISH CONTACT
Museum of the History of Polish Jews
6 Mordechaja Anielewicza St.
00-157 Warsaw
Poland
polin@polin.pl
www.polin.pl
NORWEGIAN CONTACT
Oslo Jewish Museum
Calmeyersgate 15 B
NO-0183 Oslo
Norway
post@jodiskmuseumoslo.no
www.jodiskmuseumoslo.no
WEBMASTER
webmaster@motnord.no
